محقق کشورمان با ارائه طرحی جامع در زمینه بیماری جاروک لیموترش در جنوب ایران، برای اولین بار در دنیا زنجرک را به عنوان ناقل فیتوپلاسمای عامل بیماری جاروک لیموترش معرفی کرد.

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، لیموترش یکی از اقتصادی‌ترین محصولات باغی در جنوب ایران است. بیماری فیتوپلاسمایی جاروک به تنهایی تهدیدی جدی برای صنعت لیموترش و سایر مرکبات حساس می‌باشد که دراین پژوهش زنجرک برای اولین بار در دنیا به عنوان ناقل فیتوپلاسمای عامل بیماری جاروک لیموترش معرفی شد.

در باغ‌های لیموترش آلوده زنجرک جاروک‌ها را برای تخمگذاری ترجیح می‌دهد. در ماه‌های گرم سال جمعیت ناقل روی درختان لیموترش بسیار پایین است و با خنک شدن هوا به تدریج افزایش می یابد.

گیاهان تاجریزی و پروانش به عنوان میزبان‌های علفی و طبیعی عامل بیماری شناسایی شدند. واکنش 150 ژرم پلاسم مرکبات از نظرمقاومت به فیتوپلاسمای عامل بیماری بررسی شد. در بین ژرم پلاسم‌های مقاوم پرشین لایم جایگزین مناسبی برای لیموترش می‌باشد. بر اساس نتایج این پژوهش، فیتوپلاسمای جاروک لیموترش ابتدا عمدتا به سمت ریشه‌ها گسترش می‌یابد و پس از آن به سمت برگ‌های جوان انتهای شاخه و سایر قسمت‌های هوایی گیاه حرکت می‌کند. آوند آبکشی مرکبات مقاوم هادی فیتوپلاسما می‌باشد ولی عامل بیماری در آن قابل تکثیر نیست.

محمد صالحی ابرقوئی، مجری طرح مطالعه جامع بیماری جاروک لیموترش در جنوب ایران در گفت و گو با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در ابتدا با بیان اینکه لیموترش به دلیل تولید محصول بالا، قیمت نسبتا بالا، سازگار بودن با آب و هوا و خاک های جنوبی، بازارمصرف و صنایع تبدیلی مناسب، سرانه اشتغالی که دریک هکتار ایجاد می‌کند، جایگاه خاصی در محصولات باغی و اقتصاد کشاورزان دارد، تصریح کرد: سهم جهانی ایران از تولید لیموترش حدود 40 درصد است که در سطحی معادل 41 هزار هکتار در استانهای جنوبی کشت می‌شود. میزان تولید سالیانه این محصول حدود 400 هزار تن است که بر اساس نرخ فعلی(کیلویی حداقل 2500 تومان) دارای ارزشی معادل هزار میلیارد تومان است.

وی به بیماری جاروک لیموترش به عنوان یکی از خسارتزاترین بیماری‌های لیموترش اشاره کرد وگفت: این بیماری که ناشی از یک فیتوپلاسما با نام Candidatus Phytoplasma aurantifolia می‌باشد برای اولین‌بار در اواخر دهه 1970 از عمان و سپس در سال 1989 از امارات گزارش شد. بیماری جاروک لیموترش در سال 1376 برای اولین بار درایران از استان سیستان و بلوچستان گزارش شد و پس ازمدت کوتاهی به استانهای هرمزگان، کرمان و فارس منتقل شد.

به گفته صالحی، علائم بارز بیماری در لیموترش و سایرمرکبات حساس عبارتند از ظهور جاروک در یک قسمت از درخت و سپس گسترش بیماری و افزایش تدریجی تعداد جاروها درسایر قسمتها ازجمله تنه و طوقه. هر جارو از تعداد زیادی شاخه کوتاه و ظریف همراه با تعداد زیادی برگ کوچک با فاصله میانگره کوتاه تشکیل شده که خشک شدن برگها در جاروها منجر به خشک شدن جاروها و سپس شاخه‌های حامل آن‌ها یکی پس از دیگری و نهایتا مرگ درختان مبتلا سه تا پنج سال پس از ظهور اولین علائم بیماری می‌شود.

وی با تاکید براینکه جاروک لیموترش به تنهایی تهدیدی جدی برای صنعت لیموترش و سایر مرکبات حساس در ایران می باشد، تصریح کرد: دراستان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمان بر اثراین بیماری بسیاری از درختان لیموترش امحاء شده، تعداد بیشتری خشک شده و باقیمانده آنها در معرض نابودی کامل می باشند.

همچنین اخیرا علائم جاروک در بعضی از ارقام گریپ فروت، پرتقال و نارنگی مشاهده شده است و درآینده در اثر فشار بیماری احتمالا گونه های بیشتری از مرکبات حساسیت نشان می دهند.

برگزیده بیست‌ و هفتمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی با اشاره به تحقیقات انجام شده در ایران در زمینه بیماری ذکر شده اظهارکرد: براساس تحقیقات انجام شده در ایران زنجرک Hishimonus phycitis ناقل بیماری جاروک است. این زنجرک درحالت طبیعی دامنه میزبانی محدودی دارد و عمدتا روی لیموترش و بکرایی تکثیر می‌شود. درباغ‌های لیموترش آلوده این زنجرک جاروک‌ها را برای تخمگذاری و تولید مثل ترجیح می‌دهد و به همین دلیل بین جمعیت زنجرک ناقل روی درختان آلوده و سالم اختلاف معنی‌داری وجود دارد.

مجری طرح مطالعه جامع بیماری جاروک لیموترش در جنوب ایران در ادامه با اعلام اینکه گیاهان تاجریزی و پروانش به عنوان میزبان‌های علفی عامل بیماری جاورک گزارش شده‌اند، اضافه کرد: دامنه میزبانی محدود ناقل بیماری و فیتوپلاسمای عامل بیماری فرصتی را برای کنترل بیماری از طریق حذف درختان آلوده و کنترل ناقل فراهم کرده است. واکنش اکثر ژنوتیپ‌های مرکبات موجود در ایران از نظر مقاومت به عامل بیماری جاروک لیموترش مشخص شده است. در این میان پرشین لایم و تعدادی از بیوتیپ های لیموترش در لیست مرکبات مقاوم می باشند.

وی ادامه داد: پرشین لایم گونه ای ترش از مرکبات است که بسیاری از ویژگی های لیموترش را داراست و در صورتیکه بیماری‌های دیگر و شرایط اقلیمی عامل محدود کننده نباشند کشت آن توصیه می شود.

برخلاف برخی گزارش‌ها مبنی بر انتقال بذری عامل بیماری جاروک لیموترش، تحقیقات انجام شده در ایران نشان داد که بیماری جاروک لیموترش انتقال بذری ندارد.

صالحی خاطرنشان کرد: براساس تحقیقات گلخانه‌ای فیتوپلاسمای عامل بیماری جاروک لیموترش بدون تکثیر از آوند آبکشی ارقام مقاوم عبور می‌کند و قادر به تکثیر و آلودگی پایه حساس می‌باشد که براین اساس در مناطق آلوده توصیه می‌شود به جای لیموترش از یک پایه مقاوم ومناسب دیگر استفاده شود.

این همایش با حضور کارشناسان شرکت ورنیچر و آدلراگرو در خصوص این بیماری و مقایسه راهکارها در اسپانیا و ایران بررسی و مقایسه انجام شد .